Sentences - try to translate

I have come across a new learning resource: Azərbaycan Dili I mərhələ by Mina Quliyeva. Published in 2001. Might be hard to find in bookstores, but it is available to borrow from the CCF Library. Instructions and explanations in French only. Clear explanations and nicely presented. I recommend it.

This is my attempt to come up with simple sentences for words in Chapter 1. They are part of the "Phonétique" and are only there for review of pronunciation, but I thought I would use it for vocabulary building. The list is long! All done now. I had some help to correct my mistakes.

Quotations are from dictionaries; they might have typos, so let me know.

Good luck!

alma

O alma piroqunu yedi.

Alma öz ağacları uzağa düşməz. – Ata sözü

Yanaqları alma kimi qızarmışdı.

arzu

Arzu diləyək. Arzulayaq.

Mən də bir insanam mən də canlıyam; Mənim də qəlbimin arzuları var! – S. Vurğun

bal

Çay içirsən balnan?

Bal tutan barmaq yalar. – Ata sözü

bar

Bar al!

Ağac bar verdikcə başını aşağı dikər. – Ata sözü

Bar verən ağacı kəsməzlər.  - Ata sözü

barmaq

Göstərmək üçün şəhadət barmağını istifadə edirik.

Qaymaqdan bir barmaq yediyi üçün Nadiri döyürlər, söyürlər.. Mir Cəlal

bel

Onun beli ağrıyır.

Belində qəbzəli xəncər olan bir kişi içəri girdi. – İ. Əfəndiyev

bol

Bağda bol meyvə var.

Sentyabr ayı Bakıda əncirin, üzümün bol olan ayıdır. – S. Rəhman

Məndən ona bol-bol salam söylə.

boran

Dünən mən borana düşmüşdüm.

Kərəməli, yollarım toz, qubar oldu;  Boran oldu, çovğun oldu, qar oldu. – Aşıq Kərəm

Mallar çöldə qalıb boranlamışdılar.

buz

Dondurucuda buz var.

Buz kimi bulaq suyu var.

Qışda sular donub buz olur.

Sevgilim, qış gəlir, şaxta düşəcək; Yenə axar çaylar buz tutacaqdır. – S. Vurğun

buzlu

Buzlu limonad istəyirsiniz?

Dəniz adlarında – Şimal Buzlu okean.

dar

Bu yol dardır.

Küçə dar olmağına görə ulaq [eşşək] güc ilə keçirdi. – Çəmənzəminli

dara / daraq

Daraq saçı düzəltmək üçün dişli alətdir.

Qıvrım saçlarının bir-birinə qarışması saçlarının daraq görmədiyini bildirirdi. – M. S. Ordubadi.

demək

Deyirlər ki, sabah qar olacaq.

Bu söz nə deməkdir?

Mənim fikrimi ona de.

dəli

O, dəli adamdır.

O, dəlidir.

Dəli külək əsir.

Dəryada da qorxunc, dəli bir fırtına vardı. – S. Vurğun

dərə

Dərədə çay axır.

Ey söyüdlü dərə, ey dumanlı dağ; Səfaya daldığım yerdir bu yerlər. – M. Müşfiq

dərs

Dərs saat 8-də başlayır.

Payız fəsli gəldi. Dərslər başlandı. – C. Məmmədquluzadə

dinləmək

Kanadada, mən radionu çoxlu dinlədim.

Mühazirə dinləməyi çox sevirəm.

Dinləyirəm! (telefonla danışarkən)

diri

Küçədə bir adam diri balıq satır.

Ölülər elə bilirlər ki, dirilər halva yeyir.  - Ata sözü

durmaq

Onlar artıq durub.

Aclıq məni lap kar etmişdi. Durdum ki, evimizə gedib bu arsızı doydurum. A. Divanbeyoğlu

Pəncərənin qabağında uca bir ağac durur. Küçəcnin sağ tərəfində gözəl bir bina durur. Meydanda Füzulinin keykəli duruş – Gəl bahar, gəl, özünü cəbhədə zənn etmə tək; Durmuşan burda dünəndən qaya tək. S. Rüstəm

duz

Duz şor ağ kristal maddədir.

Xörək duzu masadadır.

Nitqində duz yoxdur. Sözünün duzu yoxdur. (məc.)

duzlamaq

O, xörəyi çox duzlayır.

İsti tərəflərdə əti saxlamaqdan ötrü duzlayıb, qurudub hisə verirlər. – H. Zərdabi

duzlu

Xəzər dənizinin ətrafında duzlu göllər çoxdur.

Sabir! Ey, ən sevimli şairimiz; Müqtədir, duzlu, sözlü Sabirimiz! A. Səhhət

Hər sözü, söhbəti duzlu, məzəli; Süzür kəklik kimi ellər gözəli. S. Vurğun

Sabirin duzlu və gülməli şeirləsi oxucular arasında çox hörmət qazanmışdı. – M. Arif

etmək

Mən sizin üçün nə edə bilərəm?

Nə etmişəm yarım məndən ayrıdır? - Qurbanı

əkmək

Fermer tərəvəz cərgə ilə [sıra ilə] əkmişdi.

Nə əkərsən, onu da biçərsən. –  - Ata sözü

ət

O dükanda, yaxşı quzu əti var.

Ət almır, arvaddan küftə istəyir; Olmayanda tutur toy, bizim kişi. Aşıq Hüseyn

ətir

Ətirdən gözəl qoxu gəlir. Bu ətirin qoxusu çox gözəldir.

Axşam küleyi qalxar, əsər xeylicə yüngül; Gül ətrini duyduqca ötər şövqlə bülbül. – A. Səhhət

ətli

Yayda ətli meyvə var.

Kərim baba yaşlı olduğu halda, daim açıq, genis çöllərdə yaşamış bu adamın üzü ətli, yanaqları qıpqırmızı, vücudu sapsağlam idi. – A. Şaiq

fərdi

Bu yer fərdi xüsüsiyyətdir.

Bu yer fərdi həyətyanı sahədir.

fərə

Bu dükanda fərə satılır.

Şəhərdən gətirdiyim toyuğumun balaları böyümüş, tüklənmiş, xoruzu, fərəsi bəlli olmuşdu. A. Saiq

kar

Bu musiqi məni kar edir.

Kar iki dəfə gülər.  - Ata sözü

kasa

O, səbr kasasını doldurdu.

Bizim səbr kasamız dolub. – İdiom

kəklik

Kəklik çöldə yeyir.

Çoban oxur, çalır, dağlar səslənir; Nə anladır o kəkliklər turaca? A. Saiq

kələm

Mən kələmdən dadlı sup bişirmişdim.

Bazara turp, kök, kələm, soğan gələr satılmağa; Küləkli qar, yağış, yağar uzun-uzadı yaylağa. – A. Səhhət

kəllə

Kəlləni işlət!

Sən lap filosof olmusan. Hamlet kimi çürümüş kəllələrlə danışmaq istəyirsən. – M. İbrahimov

kəlmə

O, poemanı kəlməsi kəlməsinə bilir.

Qurban mollanın ağzından kəlmələri yeyəcəkmiş kimi.. onu dinləyirdi. – A. Şaiq

kirli

Uşaqların əlləri çox kirlidir.

Bu sulu, palçıqlı, kirli dünyada; Səməndər quşunu salırsan yada! – Şəhriyar.

kisə

Avtobusda pul kisəsi oğurlanan oldu.

Düşərgənin qabağında gübrə dolu kağız kisələr, peyir və bir neçə neft çəlləyi vardı. – M. İbrahimov

kol

Binə yanında qızılgül kolu var.

Kolların və ağacların budağı arasında oxuyan quşlar da yuvalarına çəkilməkdə idilər. – H. Nəzərli

kor

Qoca it kor idi.

Kor koru tapar, su da çüxuru at. –  - Ata sözü

Kor rəssam əlini oğlunun başına çəkərək gülümsədi. – İ. Əfəndiyev

kotan

Çöllərdə kotan düz xəttləri çekdi.

Atlar, öküzlər kotana güc verir; Gah yüyürür, gah yıxılır, gah durur. – M. Ə. Sabir

kuzə

O, su kuzəsində soyuq bulaq suyu gətirdi.

İnci cəld kənarda olan şərab kuzəsini götürüb Ulucaya yaxınlaşır. – A. Şaiq

qab

Mən kamança üçün təzə alət qabı almışdım.

Şeyləri qoymaq üçün qab lazımdır.

Qəzəl gurtarmayır, çatmayır sona; Qoyub qələmini davat qabına. – B. Vahabzadə

qalmaq

Bu tətildə mən evdə qalmışam. Bu tətili, mən evdə keçirmişəm.

Hamı getdi, o qaldı.

Qışda kənddə qalmaq.

Evda ancaq Sona ilə Bahadır qaldı. – N. Nərimanov

qar

Beşinci gün qar yağdı.

Qar yerin yorğanıdır.  - Ata sözü

Göyün üzünü qar havasına məxsus bir tutqunluq bürümüş, şeddətli küləklə qar yağırdı. – S. Hüseyn

qara

Bakıda çoxlu adamlar qara geyindilər.

Salam.. qara torpaqdan bir xışma götürdü, baxdı.

Hə, hə, heç bilmirsiniz ki, onun üstündə mən nə zəhmət çəkmişəm, qaraları bir-bir ona tanıtmışam. – H. Sarabski

qartal

Dünən dağ qartalı görmüşəm.

Qartal pz gücünü duyar yuvada; Üçub cövlan edər sonra havada. – S. Vurğun

Qartal qanad calarkən duludsuz göy üzündə; Bir əsən yelə döndü atım Ceyran düzündə. – Ə. Cəmil

qat

Bu tualet kağızı üç qatlıdır.

Bir sıra neftli sahələrin dərin qatlarında dan neft layları hələlik tədqiq ediməmişdir. – M. Qaşqay

qatil

Bu film pulla tutulmuş qatil haqqındadır.

qələm

Kitab yazmaq üçün, qələmə əl atmalıdır.

qənd

Bu portağal qənd kimi şirindir.

Yemiş deyil, qənddir. [Çox şirin şey haqqında.]

qəsr

Kənddə bir qədim qəsr var.

Fəxrəddin Xüld qəsrinin yanına getmək üçün Əmin qəsrindən aşağı düşdü. – M. S. Ordubadı

qol

Bankda həmişə qol çəkməliyəm [imza atmalıyam].

İzzət Əhmədin qolundan yapışıb gətirib oturtdu palaz üstə ki, oğlan rahatlansın. – C. Məmmədguluzadə

quzu

O, quzu kimi sakitdir.

O, quzu kimidir.

Çıxır dağ döşünə köröə quzular; Tarlanın səsini əks edir sular. – S. Vurğun

lal

Mən gorxudan lal oldum.

Biz teişdik gığın-yığın kor, lal; Hər tərəfdən sağır, çolaq və topal. H. Cavid

lalə

Onun adı Lalədir.

Bitər çəməndə lalələr, əlində al piyalələr; Səhər zamanı dür kimi düşər ot üstə jalələr. A. Səhhət

nərd

Bakıda kişilər kücədə nərd oynadılar.

Hə, necəsən, bir əl nərd ataq, ya yuxun gəlir? – B. Bayramov

nəzir

Məsciddə adamlar nəzir verirlər.

Camaat məscid və molladan uzaqlaşmışdı. Nəzir.. də verən olmamışdı. – B. Tablıblı.

nurani

O, nurani qocadır.

Bahadır o nurani kişini unutsa da, özümün bu qədər gücsüz gələmə verilməyinə razı olmadı. – M. Hüseyn

nurlu

Bu nurlu otag mənim xoşuma gəlir.

Doğrudan da bir an içində sabahın bu nurlu çağlnda hava qapqaranlıq olduş – Mş Rzaguluzadə

olmaq

O, xəstə olur.

O, xoşbəxt olur.

O, müəllim olur.

Mən ora getməyə məcbur oldum.

Mən kitabxanaçı oluram.

İki ik Bakıda oldum. O, yataqxanada olur. Siz hansı küçədə olursunuz? – Mərcan xanım uzaqda olmurdu. – T. Ş. Simurq

orta

O, orta məktəbdə dərs deyir [dərs aparır].

Otağın ortasında bir soba vardı. – S. Hüseyn

pərdə

Biz pəncərəyə pərdə asdıq.

Pərdə ilə otağı iki kissəyə bölmək. Qapıya pərdə salmaq. – Gün İmranın üstünə düşəndə qarı dirəklərin arasına pərdə tutardı. – İ. Şıxlı

radist

Birinci dünya müharibasində radistlər vacib idi.

Qonaqlağın ən şirin yerində radist, Xəlilovdan radiogram gətirdi. – M. Hüseyn

ram

Fermer atı ram etdi.

Kərəm bir neçə ildən sonra atı tutub öyrətdi, özünə ram elədi. – M. Hüseyn

ramazan

Ramazanda bir necə ınsanlər oruc tuturlar.

Mən səhərdən bəri heç nə yeməmişəm.

Ramazan ayında müsəlmanlar oruc tuturlar.

Bu ramazan yox, gələn ramazan gəlib ötəndən sonra [Əsgərin] iyirmi səkkiz yaşı tamam olacaqdır. – Ü. Hacıbəyov

rast

Fəvvarələr meydanında mən ona rast gəlmişdim.

Bu gün bazardan keçərkən, Quluya rast gəlib, əhvalını sual etdim. N. Nərimanov

rəndə

Dülgər rəndədən istifadə edir.

Fermanın atasından qalan rəndə və əl mişarının dəstəsi xurcunun ağzından görünürdü. – Ə. Sadiq

ruzu

Hər kəsin öz ruzusu olur.

sal

O, döşəmədə mərmər salı goydu.

Həyətinə sal daşı dösənmiş ev iki kəllə, bir orta otaqdan ibarətdir. – Ə. Vəliyev

salmaq

Sən avtomata pul salmalısan.

Səsinin tonunu aşağı sal!

sel

Uşaq göz yaşını sel kimi tökdü.

Dağlardan axan sellər alaçıqlara dolub, bəzilərini yumalayıb aparır. – S. S. Axundov

sevmək

O, oxumağı sevir.

Səni sevən çox bəlaya tuş olur; Əql gedir başdan, fəramuş olur. – M. P. Vaqif

səbir

Mənim səbrim tükəndi.

Bu söz-söhbətlərin, müamilə və rəftarın nə gədər Sürəyyaya acı təsiri olurdusa da, səbir eləyirdi. – Çəmənzəminli

silmək

Suyu masadan silməlisən.

Nərgiz hər tərəfdən üstünə yağan suallara cavab vermədən əvvəl qolu ilə gözünü sildi, başına yığılmış adamların üzünə baxdı. Ə. Məmmədxanlı

sirli

Sirli adama oxşayır.

Çıxar sorağına dediyim gözəl; Könlündə sirli, gizli bir əməl. S. Vurğun

tar

O, tarı yaxşı calır.

Tar Azərbaycanın milli musiqi alətidir.

Dağlar başı qar oldu; Bulud gəldi, tar oldu. - Bayatı

tel

Onun teli uzundur.

Məryəm qara saçlarından üç tel ayırdı. – “Əsli və Kərəm”

tər

İdmandan sonra onu tər basdı.

Maşında oturanların alnından tər süzülürdu. – M. İbrahimov

tərli

İdmandan sonra o, tərli idi.

tikmək

O, ev tikir.

O, paltar tikir.

İndi sən gərək böyük bir tövlə tikəsən. – “Koroğlu“

tir

Anbar qapısı tirnən bağlanılırdı.

Məktəbin yanına tərpic və tir yığılmışdı. – Ə. Məmmədxanlı

tor

Balıqçı qızıl balığı torla tutdu.

Sahibi tor görtürüb dənizə gədəndə [Çupçik] də sümsünə-süsünə yortardı. – Mır Cəlal

torpaq

Orda məhsuldar torpaq olur.

Gözlər gır rəngli torpağa dirənir. – M. İbrahimov

tullanmaq

O, sevincindən tullandı.

Harın at qalxdı dik ayaq üstə; Ox dəyən ahu kimi tullandı. – T. Ş. Simurq

uzun

Onun saçı uzundur.

[Laçın] əlində uzun dir dəyənək beş-altı baş keçi və goyunu otarmağa aparırdı. – H. Nəzərli

var

Həyətdə çoxlu uşaq var.

O dəhən fikri ilə cümlə yox oldu varım. – S. Ə. Şirvani

ver

Yumurtanı mənə ver.

Mənə yumurta ver.

Ağac çoxlu meyvə verir.

vərəq

Mənə bir vərəq lazımdır.

Bir yeni aləm var hər vərəqində. – S. Vurğun

zəli

O, mənə zəli kimi yapışır.

Molla Qasımın arvadı Zeynəb qarı da azarlılara zəli taöışdırmaqda böyük ixtisas sahibi olub. – S. S. Axundov

zolaq

Hava limanında üç enmə zolağı olur.

.. Dan yeri sökülməyə başlayır, içəriyə işıq zolaqları süzülürdü. – M. Hüseyn